Główna treść strony
Ku niepodległości
Na początku sierpnia 1915 roku rejon powiatu znalazł się pod okupacją niemiecką. Niemcy przystąpili do odbudowy zniszczeń na linii kolei petersburskiej. Naprawiano stacje, mosty, drogi dojazdowe oraz dostosowywano tory do europejskich rozmiarów. W 1916 roku okupanci niemieccy połączyli powiaty radzymiński i miński w jeden powiat miński. Natomiast powiat warszawski podzielili na miejski, obejmujący Warszawę i ziemski. Do powiatu warszawskiego ziemskiego przyłączyli odłączone od radzymińskiego: gminę Ręczaje wraz z Wołominem i Kobyłką, Radzymin, połowę gminy Klembów i część gminy Małopole. Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 roku przywrócone zostały w dawnych granicach powiaty radzymiński, miński i warszawski.
Jeszcze przed wybuchem wojny na terenie powiatu radzymińskiego powstawały niepodległościowe komórki konspiracyjne. Głównie były to drużyny strzeleckie, które organizował Franciszek Kominek ze wsi Turze. Po odbyciu w 1913 roku szkolenia w Szkole Podchorążych „Strzelca” wrócił na teren powiatu, aby rozpocząć ich organizację. W Wołominie nawiązał kontakt z prezesem Narodowego Związku Chłopskiego Januszem Lewańskim, z którego pomocą zorganizował sporą grupę młodzieży. Młodsi utworzyli sekcję kolporterów prasy podziemnej, a starsi drużynę „Strzelca”. Dwie podobne drużyny powstały w mieście i gminie Radzymin. Dowodził nimi Julian Dudziński, student Szkoły Wawelberga i nauczyciel Leopold Rusiniak. Wkrótce podobne drużyny powstały w Klembowie, Międzylesiu i Tłuszczu. Po wybuchu wojny i powstaniu Polskiej Organizacji Wojskowej drużyny te podporządkowały się tej organizacji. Silna drużyna POW istniała też w Postoliskach. Kierował nią młody nauczyciel Feliks Tarczyński. Dysponowała ona maszyną drukarską i powielaczem, na których drukowano ulotki i biuletyny informacyjne. Oddziały POW na terenie powiatu w dniach 10 i 11 listopada 1918 roku czynnie włączyły się w akcje rozbrajania Niemców. Ich posterunki rozbrajano między innymi w Radzyminie, Tłuszczu i Wołominie. W akcjach tych czynny udział brali członkowie straży ogniowej
Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 roku przywrócone zostały w dawnych granicach powiaty radzymiński i warszawski. W Radzyminie jeszcze w końcu tego roku rozpoczął działalność powiatowy samorząd. Początek niepodległości był bardzo pomyślny dla Wołomina. Na mocy dekretu Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego 4 lutego 1919 roku osada Wołomin otrzymała prawa miejskie. Pierwszym burmistrzem został dotychczasowy wójt Józef Lewański.
W sierpniu 1920 roku tereny naszego powiatu były miejscem wielkiej Bitwy Warszawskiej. Tędy szło główne uderzenie bolszewików na stolicę. Już w lipcu 1920 roku w związku ze zmianą sytuacji na froncie wojennym i spodziewanym odwrotem wojsk polskich w kierunku Warszawy, z inicjatywy radzymińskiego starosty Władysława Korsaka powstał 150 osobowy Powiatowy Komitet Pogotowia Wojennego. Zorganizował on w Radzyminie, Wołominie i Tłuszczu punkty żywnościowe dla żołnierzy i uchodźców. Organizowano również liczne biura werbunkowe do wojska.
Po decyzji Naczelnego Wodza o przeniesieniu walnej bitwy nad Wisłę zaczęto organizować polskie linie obrony na tak zwanym przedmościu warszawskim. Pierwsza linia przebiegała od miejscowości Rynia nad Bugiem, wzdłuż rzeki Rządzy do Kraszewa i stąd przez Rżyska, Helenów, Małą Czarną, Lipiny, Leśniakowiznę do Wiązowny i dalej przez Otwock i Karczew aż do Wisły. Druga linia biegła od Ryni do fortu w Beniaminowie i dalej skrajem wzgórz wydmowych przez Wólkę Radzymińską, Strugę do Nadmy a stąd koło Rembertowa do Wiązowny i dalej aż do styku z pierwszą linią obrony. Przy kopaniu rowów strzeleckich i budowie umocnień aktywny udział brała miejscowa ludność.
Atak na Warszawę rozpoczęli bolszewicy wieczorem 13 sierpnia przełamując pierwszą linię polskiej obrony w rejonie Kraszewa i Wiktorowa i zdobywając tego dnia wieczorem Radzymin. Od tego dnia aż do wieczora 15 sierpnia miasto było miejscem krwawych walk. Przechodziło czterokrotnie z rąk do rąk. Do historii przeszły również ciężkie boje o Ossów 14 sierpnia, gdzie poległ kapelan Legii Akademickiej, ksiądz major Ignacy Skorupka i o Wólkę Radzymińską, gdzie zginął kapitan Stefan Pogonowski. Wyłom w drugiej linii polskiej obrony w rejonie Wólki Radzymińskiej był najbardziej tragicznym momentem w całej bitwie pod Warszawą. Wojska bolszewickie znalazły się zaledwie o 15 kilometrów od Stolicy. Ostatecznie zdobycie Radzymina wieczorem 15 sierpnia, w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wraz z manewrem, w dzień później, Naczelnego Wodza znad Wieprza przesądziło o polskim zwycięstwie w Bitwie Warszawskiej i było przełomem w całej wojnie polsko – sowieckiej.
Czasy II Rzeczpospolitej były okresem rozwoju gospodarczo – społecznego. W regionie największy rozwój przeżywały miejscowości podwarszawskie a szczególnie Wołomin, gdzie funkcjonowały dwie huty szkła i kilkanaście innych zakładów przemysłowych. W Zielonce powstał Wojskowy Instytut Techniczny, którego częstym gościem był Marszałek Józef Piłsudski. Powstawały liczne stowarzyszenia społeczne. W 1923 roku utworzono kluby sportowe: „Mazur” w Radzyminie i „Huragan” w Wołominie. W 1920 roku przy Szkole Podstawowej w Wołominie powstała I Drużyna Harcerska im. Króla Władysława Łokietka oraz stowarzyszenie „Przyjaciele Wołomina”.
Dobrze rozwijało się szkolnictwo. W powiecie funkcjonowało kilka gimnazjów. W Radzyminie działały kolejno: Państwowe Seminarium Nauczycielskie Żeńskie, Państwowe Seminarium dla Ochroniarek i Państwowe Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli. Działały też różne stowarzyszenia związane ze szkołą oraz Polska Macierz Szkolna.
Jeszcze przed wybuchem wojny na terenie powiatu radzymińskiego powstawały niepodległościowe komórki konspiracyjne. Głównie były to drużyny strzeleckie, które organizował Franciszek Kominek ze wsi Turze. Po odbyciu w 1913 roku szkolenia w Szkole Podchorążych „Strzelca” wrócił na teren powiatu, aby rozpocząć ich organizację. W Wołominie nawiązał kontakt z prezesem Narodowego Związku Chłopskiego Januszem Lewańskim, z którego pomocą zorganizował sporą grupę młodzieży. Młodsi utworzyli sekcję kolporterów prasy podziemnej, a starsi drużynę „Strzelca”. Dwie podobne drużyny powstały w mieście i gminie Radzymin. Dowodził nimi Julian Dudziński, student Szkoły Wawelberga i nauczyciel Leopold Rusiniak. Wkrótce podobne drużyny powstały w Klembowie, Międzylesiu i Tłuszczu. Po wybuchu wojny i powstaniu Polskiej Organizacji Wojskowej drużyny te podporządkowały się tej organizacji. Silna drużyna POW istniała też w Postoliskach. Kierował nią młody nauczyciel Feliks Tarczyński. Dysponowała ona maszyną drukarską i powielaczem, na których drukowano ulotki i biuletyny informacyjne. Oddziały POW na terenie powiatu w dniach 10 i 11 listopada 1918 roku czynnie włączyły się w akcje rozbrajania Niemców. Ich posterunki rozbrajano między innymi w Radzyminie, Tłuszczu i Wołominie. W akcjach tych czynny udział brali członkowie straży ogniowej
Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 roku przywrócone zostały w dawnych granicach powiaty radzymiński i warszawski. W Radzyminie jeszcze w końcu tego roku rozpoczął działalność powiatowy samorząd. Początek niepodległości był bardzo pomyślny dla Wołomina. Na mocy dekretu Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego 4 lutego 1919 roku osada Wołomin otrzymała prawa miejskie. Pierwszym burmistrzem został dotychczasowy wójt Józef Lewański.
W sierpniu 1920 roku tereny naszego powiatu były miejscem wielkiej Bitwy Warszawskiej. Tędy szło główne uderzenie bolszewików na stolicę. Już w lipcu 1920 roku w związku ze zmianą sytuacji na froncie wojennym i spodziewanym odwrotem wojsk polskich w kierunku Warszawy, z inicjatywy radzymińskiego starosty Władysława Korsaka powstał 150 osobowy Powiatowy Komitet Pogotowia Wojennego. Zorganizował on w Radzyminie, Wołominie i Tłuszczu punkty żywnościowe dla żołnierzy i uchodźców. Organizowano również liczne biura werbunkowe do wojska.
Po decyzji Naczelnego Wodza o przeniesieniu walnej bitwy nad Wisłę zaczęto organizować polskie linie obrony na tak zwanym przedmościu warszawskim. Pierwsza linia przebiegała od miejscowości Rynia nad Bugiem, wzdłuż rzeki Rządzy do Kraszewa i stąd przez Rżyska, Helenów, Małą Czarną, Lipiny, Leśniakowiznę do Wiązowny i dalej przez Otwock i Karczew aż do Wisły. Druga linia biegła od Ryni do fortu w Beniaminowie i dalej skrajem wzgórz wydmowych przez Wólkę Radzymińską, Strugę do Nadmy a stąd koło Rembertowa do Wiązowny i dalej aż do styku z pierwszą linią obrony. Przy kopaniu rowów strzeleckich i budowie umocnień aktywny udział brała miejscowa ludność.
Atak na Warszawę rozpoczęli bolszewicy wieczorem 13 sierpnia przełamując pierwszą linię polskiej obrony w rejonie Kraszewa i Wiktorowa i zdobywając tego dnia wieczorem Radzymin. Od tego dnia aż do wieczora 15 sierpnia miasto było miejscem krwawych walk. Przechodziło czterokrotnie z rąk do rąk. Do historii przeszły również ciężkie boje o Ossów 14 sierpnia, gdzie poległ kapelan Legii Akademickiej, ksiądz major Ignacy Skorupka i o Wólkę Radzymińską, gdzie zginął kapitan Stefan Pogonowski. Wyłom w drugiej linii polskiej obrony w rejonie Wólki Radzymińskiej był najbardziej tragicznym momentem w całej bitwie pod Warszawą. Wojska bolszewickie znalazły się zaledwie o 15 kilometrów od Stolicy. Ostatecznie zdobycie Radzymina wieczorem 15 sierpnia, w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wraz z manewrem, w dzień później, Naczelnego Wodza znad Wieprza przesądziło o polskim zwycięstwie w Bitwie Warszawskiej i było przełomem w całej wojnie polsko – sowieckiej.
Czasy II Rzeczpospolitej były okresem rozwoju gospodarczo – społecznego. W regionie największy rozwój przeżywały miejscowości podwarszawskie a szczególnie Wołomin, gdzie funkcjonowały dwie huty szkła i kilkanaście innych zakładów przemysłowych. W Zielonce powstał Wojskowy Instytut Techniczny, którego częstym gościem był Marszałek Józef Piłsudski. Powstawały liczne stowarzyszenia społeczne. W 1923 roku utworzono kluby sportowe: „Mazur” w Radzyminie i „Huragan” w Wołominie. W 1920 roku przy Szkole Podstawowej w Wołominie powstała I Drużyna Harcerska im. Króla Władysława Łokietka oraz stowarzyszenie „Przyjaciele Wołomina”.
Dobrze rozwijało się szkolnictwo. W powiecie funkcjonowało kilka gimnazjów. W Radzyminie działały kolejno: Państwowe Seminarium Nauczycielskie Żeńskie, Państwowe Seminarium dla Ochroniarek i Państwowe Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli. Działały też różne stowarzyszenia związane ze szkołą oraz Polska Macierz Szkolna.
