Główna treść strony
W światowej wojnie
Już 1 września 1939 roku nad terenem powiatu rozgrywały się walki powietrzne. Zbombardowane zostały Radzymin i Wołomin oraz dworzec kolejowy w Tłuszczu. 11 września Niemcy zajęli Tłuszcz, 13 Radzymin a 14 Wołomin. W końcu września przez teren powiatu z Puszczy Białej przechodził oddział majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala. Od 27 października 1939 roku region administracyjnie należał do dystryktu warszawskiego Generalnej Guberni. Gubernator warszawski Ludwig Fischer przeprowadził zmiany w administracji terenowej przyłączając między innymi powiat radzymiński do warszawskiego. Jedną z jego części stanowił powiat Warszawa Wieś – radzymiński. Z powodu znacznej odległości siedziby starosty warszawskiego od południowo – wschodniej części byłego powiatu radzymińskiego Niemcy utworzyli w Radzyminie tak zwany Landkomisariat. W skład jego weszły miasta Radzymin i Wołomin oraz gminy Jadów, Kamieńczyk, Klembów, Kobyłka, Małopole, Międzyleś, Radzymin – wieś, Ręczaje, Strachówka, Tłuszcz, Wołomin – wieś i Zabrodzie. Porządku okupacyjnego w powiecie strzegły oddziały żandarmerii, przeznaczone głownie do działania na wsi oraz policja ochronna (Schutzpolizei) z 17 i 23 pułków policji z siedzibami w Radzyminie i Wołominie. Posterunki żandarmerii stacjonowały w Radzyminie i Tłuszczu. Poza tym w Radzyminie Niemcy utworzyli komórkę Służby Specjalnej (Sanderdienst) i sąd doraźny.
Od 1942 roku rozpoczęto likwidację gett. 26 maja zlikwidowano getto w Tłuszczu, we wrześniu w Jadowie. Szczególnie tragiczna była likwidacja getta w Wołominie. Część jego mieszkańców rozstrzelano na miejscu, a pozostałych przewieziono do getta warszawskiego. Większość Żydów z pozostałych gett, w tym z dużego getta radzymińskiego, zamordowano w obozie zagłady w Treblince.
Od początku okupacji na terenie powiatu zaczął organizować się podziemny ruch oporu. Najpierw była to partyzantka powrześniowa, którą reprezentowała głównie Organizacja Wojskowa „Wilki”. Na początku 1940 roku ukonstytuowały się w powiecie struktury Związku Walki Zbrojnej. Siedzibą komendy powiatowej ZWZ był Wołomin. Konspiracyjną działalność na terenie powiatu prowadziła też Narodowa Organizacja Wojskowa podlegająca Stronnictwu Narodowo-Demokratycznemu. Ośrodkami działalności NOW były Wołomin, Radzymin, Kobyłka i Jadów. Część żołnierzy tej organizacji w 1942 roku włączyła się do Armii Krajowej, a druga część działała w nowoutworzonych Narodowych Siłach Zbrojnych. Ośrodkiem NSZ był Wołomin, a oddziały tej organizacji działały w Jadowie, Ręczajach, Strachówce, Międzylesiu i Kobyłce. W wyniku podjętych na naradzie przywódców KOP, ZWZ i NOW decyzji, na terenie powiatu powstała Armia Krajowa.
Organizował się również konspiracyjny ruch ludowy. Na przełomie 1939 i 1940 roku na terenie powiatu powstała Chłopska Organizacja Wojskowa „Racławice”. Próby utworzenia konspiracyjnych organizacji w powiecie radzymińskim podjęli też komuniści. W Markach i Ząbkach powstały koła organizacji „Sierp i Młot”. W lipcu 1944 roku oddziały Armii Krajowej z radzymińskiego Obwodu „Rajski Ptak” przystąpiły do Akcji „Burza”. 29 lipca tego roku na teren powiatu radzymińskiego wkroczyły wojska sowieckie. Następnego dnia ich czołgi z 3 Korpusu Pancernego 2 Armii zajęły Wołomin, Kobyłkę i Radzymin. Miejscowości te oraz Tłuszcz już nieco wcześniej zostały opanowane przez jednostki Armii Krajowej. Do tej akcji włączył się również oddział specjalny Batalionów Chłopskich.
W związku z wyzwoleniem południowych terenów Obwodu, jednostki AK uczestniczące w Akcji „Burza” zostały przemianowane na pododdziały 32 Pułku Piechoty Armii Krajowej, wchodzącego w skład 8 Dywizji. Działania bojowe w ramach „Burzy” zbiegły się czasie z walkami, które prowadził na naszym terenie sowiecki 3 Korpus Pancerny. Bitwa, jaka toczyła się w rejonie Radzymina i Wołomina, była największą bitwą pancerną na ziemiach polskich w II wojnie światowej. Zakończyła się ona klęską 3 Korpusu. Na polach bitwy pozostało około 300 zniszczonych czołgów sowieckich. 15 sierpnia 1944 roku wojska sowieckie zajęły Tłuszcz. Część żołnierzy AK i innych niepodległościowych organizacji przeszła z powrotem do konspiracji.
Od 1942 roku rozpoczęto likwidację gett. 26 maja zlikwidowano getto w Tłuszczu, we wrześniu w Jadowie. Szczególnie tragiczna była likwidacja getta w Wołominie. Część jego mieszkańców rozstrzelano na miejscu, a pozostałych przewieziono do getta warszawskiego. Większość Żydów z pozostałych gett, w tym z dużego getta radzymińskiego, zamordowano w obozie zagłady w Treblince.
Od początku okupacji na terenie powiatu zaczął organizować się podziemny ruch oporu. Najpierw była to partyzantka powrześniowa, którą reprezentowała głównie Organizacja Wojskowa „Wilki”. Na początku 1940 roku ukonstytuowały się w powiecie struktury Związku Walki Zbrojnej. Siedzibą komendy powiatowej ZWZ był Wołomin. Konspiracyjną działalność na terenie powiatu prowadziła też Narodowa Organizacja Wojskowa podlegająca Stronnictwu Narodowo-Demokratycznemu. Ośrodkami działalności NOW były Wołomin, Radzymin, Kobyłka i Jadów. Część żołnierzy tej organizacji w 1942 roku włączyła się do Armii Krajowej, a druga część działała w nowoutworzonych Narodowych Siłach Zbrojnych. Ośrodkiem NSZ był Wołomin, a oddziały tej organizacji działały w Jadowie, Ręczajach, Strachówce, Międzylesiu i Kobyłce. W wyniku podjętych na naradzie przywódców KOP, ZWZ i NOW decyzji, na terenie powiatu powstała Armia Krajowa.
Organizował się również konspiracyjny ruch ludowy. Na przełomie 1939 i 1940 roku na terenie powiatu powstała Chłopska Organizacja Wojskowa „Racławice”. Próby utworzenia konspiracyjnych organizacji w powiecie radzymińskim podjęli też komuniści. W Markach i Ząbkach powstały koła organizacji „Sierp i Młot”. W lipcu 1944 roku oddziały Armii Krajowej z radzymińskiego Obwodu „Rajski Ptak” przystąpiły do Akcji „Burza”. 29 lipca tego roku na teren powiatu radzymińskiego wkroczyły wojska sowieckie. Następnego dnia ich czołgi z 3 Korpusu Pancernego 2 Armii zajęły Wołomin, Kobyłkę i Radzymin. Miejscowości te oraz Tłuszcz już nieco wcześniej zostały opanowane przez jednostki Armii Krajowej. Do tej akcji włączył się również oddział specjalny Batalionów Chłopskich.
W związku z wyzwoleniem południowych terenów Obwodu, jednostki AK uczestniczące w Akcji „Burza” zostały przemianowane na pododdziały 32 Pułku Piechoty Armii Krajowej, wchodzącego w skład 8 Dywizji. Działania bojowe w ramach „Burzy” zbiegły się czasie z walkami, które prowadził na naszym terenie sowiecki 3 Korpus Pancerny. Bitwa, jaka toczyła się w rejonie Radzymina i Wołomina, była największą bitwą pancerną na ziemiach polskich w II wojnie światowej. Zakończyła się ona klęską 3 Korpusu. Na polach bitwy pozostało około 300 zniszczonych czołgów sowieckich. 15 sierpnia 1944 roku wojska sowieckie zajęły Tłuszcz. Część żołnierzy AK i innych niepodległościowych organizacji przeszła z powrotem do konspiracji.
